Posted in Առակներ և հեքիաթներ, Մայրենի

Աշուն Կոմիտաս

 

Ծառեր, թփեր լեցուն միրգ,

Մառան տարան գիրկ ու գիրկ,

Աշուն սնավ։

Սաղարթ–սաղարթ սարսելով,

Ոսկի տերև դարսելով

Աշուն քնավ։

Տարափ ու բուք փչելով,

Վայուն–մայուն ճչելով՝

Աշուն ծնավ:

Օգտվելով առցանց բառարանից` բացատրի՛ր անհասկանլի բառերը:

Լեցուն- լցված

Մառան- Գետնափոր տեղ՝ նկուղ զանազան կարգի մթերքներ պահելու համար

Գիրկ- կրծքի և բացված ձեռքերի միջի տարածությունը

Սնավ-սնվել, կերակրել

Սաղարթ-

1. Բույսի տերևների ամբողջությունը, տերևներ:

2. Ծառի տերևներն ու տերևախիտ ճյուղերը

Սարսել- սարսափել, սարսռալ

Դարսել-շարել իրար վրա, տ

Տարափ-հորդ անձրև,

Վայուն-1) սգացող, ողբացող 2) Բուի ձայն,

Մայուն- բառաչյուն, բառաչ, մկկոց

 

Փորձի՛ր պատմել, թե ինչպիսի՞նն է այս բանաստեղծության աշունը:

Աշունն ինն ամիս քնում է։ Երբ աշունը արթնանում է տերևները դեղնում են և ոսկեգույն դառնում։ Զանազան մրգեր տալիս բոլորին աշունը։ Շատ անձրևներ և քամիներ են լինում աշնանը։ Հետո նա պատրաստվում է խորը քուն մտնել ու արթնացնել ձմռանը քնից։ Եվ այդպես ամեն տարի…

Լրացրո՛ւ բացթողած տառերը:

Տերև, միրգ, գիրկ, սաղարթ, արև, մրգատու, տերևաթափ, գրկախառնվել, սաղարթախիտ, արևամուտ:

 

 

Posted in Русский язык

Թռչունի մտածմունքը Հովհաննես Թումանյան

Ես ապրում էի մի փոքրիկ տան մեջ
Առատ ու անփույթ,
Աշխարհքն ինձ համար կլոր էր անվերջ,
Կեղևը` կապույտ։

Նրանից հետո աչքս բաց արի
Մի փոքրիկ բնում,
Տեսա՝ աշխարհքը հարդից է շինած,
Ու մայրս է շինում։

Մի օր էլ, բնից գլուխս հանած,
Նայում եմ դես-դեն,
Տեսնեմ՝ աշխարհքը տերևից շինած,
Մեր բունը վրեն։

Հիմի թռչում եմ հեռո՜ւ, շատ հեռո՜ւ,
Ամեն տեղ գընում,
Բայց թե աշխարհքը ինչի՞ց է շինած—
Էլ չեմ հասկանում։

Հարցեր և առաջադրանքներ

 

1. Դո՛ւրս գրիր անծանոթ բառերը և էլեկտրոնային բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր. Հարդ-Ցորենի գարու և այլ հացահատիկների ցողունների՝ կալսելով գոյացող մանրուքը, դարման: Առատ-հարուստ, շատ, Մեծ քանակությամբ անփույթ-թափթված, անուշադիր։

 

2. Ինչի՞ մասին է բանաստեղծությունը: Պատմի՛ր:
Ես Արևիկն Ստեփանյանն եմ։ Իմ կարծիքով բանաստեղծությունը մի թռչունի մասին է, որը ուզում է հասկանալ թե ինչից է շինված աշխարհը։

 

3. Նշի՛ր քեզ դուր եկած քառատողը և նկարի՛ր: Քառատողն ու նկարդ հրապարակի՛ր բլոգում:

4. Քո կարծիքով ինչի՞ց է շինված աշխարհը: Պատմի՛ր աշխարհի մասին:
Իմ կարծիքով աշխարհը մարդկությունից, արևից, սարերից, հողից, տներից, օդից և բնությունից։
5.Կարդա՛ բանաստեղծությունը կամ բերանացի ասա: Տեսագրի՛ր կամ ձայնագրի՛ր:
6. Թռչունին նամակ գրիր: Սիրելի թռչուն ես ցանկանում եմ, որ դա անընդատ լավ թռչես և գեղեցիկ երգես։ Նաև եսել եմ մտածում թե ինչից է շինված աշխարհը։

Posted in Русский язык

Կաքավ Մշակումը՝ Արուսյակ Սահակյանի

 

Խռպոտ ձայն ունեցող ու ականջ չունեցող թռչունները չէին սիրում կարմիր կտուցով ու կարմիր տոտիկներով Կաքավին, որն օրնիբուն ման էր գալիս արտերում ու երգում: Նախանձից նրանց ձայնն ավելի էր խռպոտվում:
Մի օր հավաքվեցին ու գնացին Արծվի մոտ գանգատ.
— Թագավորն ապրա՛ծ կենա, էդ Կաքավը անգործ-անբան, ամբողջ օրը երգում է, չի թողնում, որ քո հրամանները լսենք:
Արծիվն էլ երգի հետ գլուխ չուներ և հրամայեց.
— Կաքավին ասեք՝ թող էլ չերգի:
Կաքավը լռեց:
Արտերը սպասեցին, սպասեցին Կաքավի երգին, բայց Կաքավն էլ չէր երգում: Արտերը կարոտեցին Կաքավի երգին ու խնդիրքի գնացին Արծիվ թագավորին.
— Թագավորն ապրա՛ծ կենա,կարմրակտուց,կարմրատոտիկ Կաքավը կա, բայց նրա երգն էլ չկա.մեր հասկերը չեն քաղցրանա:
Արծիվն ասաց՝ թող երգի՛:
Բայց Կաքավն արդեն մոռացել էր իր երգի խոսքերը, միայն մեկ բառ էր հիշում.
-Կըղա՜, կըղա՜:
Մի երկու բառ էլ արտերն էին հիշում.
-Կաղ-կըղա՜, շաղ-կըղա:

Հարցեր և առաջադրանքներ

 

1. Փորձի՛ր բացատրել այս արտահայտությունները (դարձվածքները).
ականջ չունենալ — չլսել
գանգատ գնալ – գնալ բողոքի
երգի հետ գլուխ չունենալ – երգ չսիրող
խնդիրքի գնալ – խնդրելու գնալ

 

2. Ինչո՞ւ մյուս թռչունները չէին սիրում կաքավին: Նշի՛ր այն հատվածը, որտեղ դա երևում է։

 

3.Նկարագրի՛ր այս պատմության կաքավին:
Գեղեցիկ, կարմրատոտիկ, կարմրակտուց և երքասեր Կաքավ։

 

4.Քո կարծիքով ինչի՞ մասին էր երգում կաքավը:
Կաքքվը երգում է բարության, արտերի, տաղանդների և ընկերների մասին։

5.Ի՞նչ կլինի, եթե ոչ մի թռչուն չերգի:է
Եթե ոչմի թռչուն չերքի մարդը կտխրի։

 

6.Նամակ գրի՛ր արծիվ արքային:
Բարև Արծիվ թաքավոր դու շատ մեծ սխալ արեցիր, որ լսեցիր այդ թռչուներին Կաքավը արտերի համար երգում էր, որ նրանց հասկերը քախցրանան։

Արևիկ Ստեփանյան

Posted in Русский язык

Մանուկն ու ջուրը Հովհաննես Թումանյան

Ամպոտ սարեն ուրախ ձենով
Ջուր է գալիս, անցնում շենով։
Մի թուխ մանուկ դուրս է վազել,
Ձեռքն ու երես պաղ լվացել,
Լվացել է ձեռքն ու երես,
Ու դարձել է՝ խոսել էսպես.

— Դու ո՞ր սարեն կուգաս ջրի՛կ,
Իմ պաղ ջրիկ ու անուշիկ։
— Ես էն սարեն կուգամ մթին,
Որ հին ու նոր ձյունն է գլխին։

— Դու ո՞ր առուն կերթաս, ջրի՛կ.
Իմ պաղ ջրիկ ու անուշիկ։
— Ես էն առուն կերթամ զվարթ,
Ուր ափերն են շուշան ու վարդ։
— Դու ո՞ր այգին կերթաս, ջրի՛կ.
Իմ պաղ ջրիկ ու անուշիկ։
— Ես էն այգին կերթամ դալար,
Որ տերն է ժիր մեջն այգեպան։

 

Հարցեր և առաջադրանքներ

 

1. Գտի՛ր հետևյալ բառերի
հոմանիշները

մանուկ — երեխա
դալար –
թուխ – սևամորդ
ուրախ-զվարթ

հականիշները

ժիր – ծույլ
պաղ – տաք
զվարթ-տխուր

2. Որտեղի՞ց է հոսում առվակը: Նշի՛ր այն տողերը, որտեղ դա երևում է:

3. Նկարի՛ր քո պատկերացրած առվակը:

Posted in Русский язык

Էշի ձուն Հայ ժողովրդական հեքիաթ

Մի հալիվոր գնում է քաղաք, տեսնում շուկայում ձմերուկ են վաճառում, մոտենում է, թե`
— Ախպերացու, էս ի՞նչ է:
Ձմերուկ վաճառողը տեսնում է, որ էս ծերը միամիտ մարդ է, ձեռ է առնում.
— Էշի ձու:
Էս հալիվորը մտածում է, «Մեր էշը սատկել է, մի հատ առնեմ տանեմ, ի՞նչ կլինի»: Առնում է տանում: Ճամփին նստում է` մի քիչ հանգստանա, շունչը տեղը բերի, էս ձմերուկը գլորվում է, գնում մի քարի դիպչում, ջարդվում: Դու մի ասի, էդ քարի տակ մի նապաստակ է թաքնված լինում, դուրս է գալիս քարի տակից ու, պո’ւկ, փախչում: Խեղճ հալիվորը ետևից վազում է ու ձայն տալիս.
— Քուռի՛- քուռի՛, քուռի՛-քուռի՛…
Նապաստակը փախչում է գնում: Էս մարդը փոր-փոշման տուն է գնում, կնոջը պատմում.
— Բա, ա՛յ կնիկ, գլխիս էսպես փորձանք եկավ: Մի էշի ձու առա, ճամփին գլորվեց, քուռակը դուրս եկավ, փախավ: Ինչքան վազեցի, չհասա: Էնպես էր վազում, ոնց որ` նապաստակ: Ափսոս, կպահեինք, կմեծանար, ձմեռվա համար փայտ կբերեինք:
Կինն ասում է.
— Ա՛յ մարդ, հետո կթողնեի՞ր կժերը վրան դնեի, գնայի աղբյուրից ջուր բերելու:
Էս մարդը կնոջը մի լավ ծեծ է տալիս թե`
— Ես գնամ խեղճ էշին փայտ բարձեմ-բերեմ, դու էլ հոգնած-դադրած էշին տանես ջո՞ւրը…
հալիվոր-ծեր մարդ
դադրած-հոգնած
Հարցեր և առաջադրանքներ

 

1. Շարունակի՛ր նախադասությունները.
Մի հալիվոր գնում է քաղաք,
Դու մի ասի, էդ քարի տակ …
Մի էշի ձու առա, …

 

2. Ինչպիսի՞ մարդ էր հեքիաթի ծերունին. Ծերունին անխելք, անհասկացող, հավատացող։

 

3. Լրացրո՛ւ առածի բաց թողնված բառերը:
Էշի բեռն ինչքան _ծանր_ լինի, այնքան _արագ_ կգնա:

 

4. Գտի՛ր էլի առածներ, ասացվածքներ, որոնք քո կարծիքով այս հեքիաթի համար են:

5. Հորիր

Էշի ականջում քնածը
Կար-չկար մի թիթեռ։ Մի օր ուժեղ անձրև եկավ։ Թիթեռը մաներ գալիս մի հանգիստ տեղ, որ սպասի և ննջի։ Գնաց նապաստակի մոտ բայց նապաստակը չհասկացվ և փախավ։ Գնաց ձիու մոտ, բայց ձինել չհասկացավ և փախավ։ Խեղճ թիթեռը սկսեց թացանալ, հոգնել և մրսել։ Հանկարծ տեսավ մի էշին, որը ծառի տակ քնել էր։ Մոտեցավ էշին, ևքանի որ նա թրջվել է և էշը խորը քնած էր էշը չլսեց ոնց թիթեռը թռչեց և թիթեռը կարողացավ չոր ու տաք ականջը մտնել չորանալ և քնել։

Posted in Առակներ և հեքիաթներ, Մայրենի

Աշուն օր (հատված) Կոմիտաս

Սևուկ ամպեր վար եկան
Օրան, օրան,
Սարի վրա շար եկան։

Ծագեց առավոտ
Պաղեց, սառավ օդ։

Տեղաց անձրև մաղ տալով,
Մարմանդ-մարմանդ,
Հոգնած տերև շաղ տալով։

Երկիր քուն դրավ,
Եվ թռչուն թռավ։

Continue reading “Աշուն օր (հատված) Կոմիտաս”

Posted in Русский язык

Աստղեր

Երբ Արևը մայր է մտնում, երկինքը մթնում է, և այնտեղ հայտնվում են աստղերը: Դրանք անթիվ-անհամար են: Այնքան շատ, որ ինչքան էլ ուզենանք, չենք կարողանա հաշվել: Դա միայն գիտնականները կարող են անել: Բայց գիտե՞ ք, որ իրականում աստղերն էլ Արևի նման մեծ են, Արևի նման պայծառ ու տաք: Այսինքն` նրանք բոլորն էլ հրեղեն վիթխարի գնդեր են, ինչպես Արևը: Բայց աստղերը մեզանից միլիոն անգամ ավելի հեռու են, քան Արևը: Իսկ մեզ մոտիկ, սեղանին դրված մոմի լույսն ավելի պայծառ է երևում, քան հեռվում գտնվող մեքենայի կամ խարույկի պայծառ լույսը:
Այդ է պատճառը, որ աստղերը մութ երկնքում ընդամենը թույլ լույս արձակող կետեր են թվում:

Վիթխարի-շատ մեծ, հսկա

1. Շարունակի՛ր.
Երբ Արևը մայր է մտնում, երկինքը մթնում է, և այնտեղ հայտնվում են աստղերը: Դրանք անթիվ-անհամար են:
Բայց աստղերը մեզանից միլիոն անգամ հեռու են, քան Արևը
Այդ է պատճառը, որ աստղերը մութ երկնքում ընդամենը թույլ լույս արձակող կետեր են թվում:

2. Գրի՛ր հականիշ բառեր.
Մթնել-լուսանալ
շատ-քիչ
մեծ-փոքր
տաք-սառը
հեռու-մոտիկ
մութ-լույս
թույլ-ուժեղ

3. Կարմիրով ներկի՛ր այն նախադասությունը, որտեղ թիվ կա:

4. Տեքստից առանձնացրո՛ւ ի՞նչ, ինչե՞ր, ինչպիսի՞ հարցերին պատասխանող բառեր և գրի՛ր համապատասխան սյունակում.

Ի՞նչ։              Ինչե՞ր։            Ինչպիսի՞
Աստղ։       Աստղեր։     Պայծառ

Կետ։              Կետեր։         Մթնել
Գունդ։          Գնդեր։          տաք
Լույս ։             Լույսեր։        Լուսավոր
Մեքենա։   Մեքենաներ։    Հրեղեն